گفتگو با فرهاد صبا – بخش اول
فرهاد صبا فیلمبردارِ سندهای ماندگار و آثارِ ارزندهٔ سینمای ایران را در کانادا ملاقات کردم، آنقدر شیرین، با احساس و خوش مشرب است که خاطرهٔ دیدارش تا همیشه در قلبم ماندگار خواهد بود؛ گاه وقتی با هر بهانه‌ای، دلِ به خاطرات می‌زدیم و او شروع به روایت می‌کرد، من دوربینم را روشن می‌کردم و آرزو داشتم کاش فرصتی بود تا با او از تجربه‌های ارزشمندش و خلاقیت‌هایش پشت دوربین بگوید و این تجربه‌ها را به نسلِ بعدی منتقل کند. افسوس که چنین فرصتی دست نداد، شاید تا وقتی دیگر…
فرهاد صبا متولد ۸ بهمن ۱۳۲۵ در شمیران، تهران است. او از فیلم‌بردارانِ باذوق و برجستهٔ سینمای ایران است که با مشارکت در آثار شاخص سینمای ایران، به‌ویژه در همکاری با کارگردانان مطرحی چون عباس کیارستمی، ناصر تقوایی و کیومرث پوراحمد، جایگاه ویژه‌ای در سینمای ایران کسب کرده است. صبا، علاوه بر فیلمبرداری، در حوزه کارگردانی و نویسندگی نیز فعالیت داشته و در جشنواره‌های معتبر سینمایی به‌عنوان داور حضور یافته است.
زندگی و تحصیلات
فرهاد صبا در شمیران تهران به دنیا آمد. او پس از پایان تحصیلات متوسطه، دورهٔ یک‌سالهٔ عمومیِ سینما و دورهٔ تخصصی فیلمبرداری را پشت سر گذاشت و با این آموزش‌ها، و ذوقی سرشار، وارد سینما شد. این دوره‌های آموزشی، پایه‌ای محکم برای فعالیت‌های حرفه‌ای او در فیلمبرداری فراهم کرد و او را به یکی از چهره‌های شاخص این حوزه تبدیل کرد.
کارنامه سینمایی:
صبا فعالیت حرفه‌ای را به‌عنوان مدیر فیلمبرداری آغاز کرد و در طول بیش از چهار دهه، در آثار متعددی با کارگردان‌های برجستهٔ سینمای ایران همکاری داشت. او با فیلمبرداری خانه دوست کجاست؟ (۱۳۶۵) به کارگردانی عباس کیارستمی و سفر به چزابه (۱۳۷۴) به کارگردانی رسول ملاقلی‌پور، نقش مهمی در ثبتِ تصاویر ماندگار سینمای ایران ایفا کرد. سبک بصری او، اغلب با استفاده از نور طبیعی و ترکیب‌بندی‌های ساده، اما تأثیرگذار مشخص می‌شود، تلاش او خلقِ تصاویری است که به عمق عاطفی و روایی فیلم‌ها اضافه کند.
صبا علاوه بر فیلمبرداری، تجربهٔ کارگردانی نیز دارد و فیلم عروسک فرنگی (۱۳۸۴) را کارگردانی کرده و در نگارش فیلمنامه آن مشارکت داشته است. او همچنین به‌عنوان نویسنده در فیلم باران (۱۳۶۱) با همکاری کیومرث پوراحمد فعالیت کرد. این چهرهٔ برجسته در کنار فعالیت‌های اصلی‌اش، به‌عنوانِ عضو هیئت داوران در جشنواره‌های معتبر ایرانی از جمله جشنواره سینمای جوان، جشنواره فیلم فجر و جشنواره سیمای ایران حضور داشته است.
فیلم‌شناسی, به عنوان (مدیر فیلمبرداری):
پاره‌ای از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
• بنفشه آفریقایی (۱۳۹۷)
• گاهی واقعی (۱۳۸۵)
• پیشنهاد ۵۰ میلیونی (۱۳۸۴)
• ازدواج صورتی (۱۳۸۳)
• شمعی در باد (۱۳۸۲)
• پسران مهتاب (ارتشی در تاریکی) (۱۳۸۱)
• ستاره‌های سربی (۱۳۸۱)
• گاهی به آسمان نگاه کن (۱۳۸۱)
• کاغذ بی‌خط (۱۳۸۰)
• چتری برای دو نفر (۱۳۷۹)
• هزاران زن مثل من (۱۳۷۹)
• شوخی (۱۳۷۸)
• صنم (۱۳۷۸)
• عشق شیشه‌ای (۱۳۷۸)
• افسانه پوپک طلائی (۱۳۷۷)
• بید و باد (۱۳۷۷)
• کیسه برنج (۱۳۷۵)
• سفر به چزابه (۱۳۷۴)
• تیک تاک (۱۳۷۱)
• چکمه (۱۳۷۱)
• یکبار برای همیشه (۱۳۷۱)
• گربه آوازخوان (۱۳۶۹)
• سفر عشق (۱۳۶۷)
• لنگرگاه (۱۳۶۷)
• سرزمین آرزوها (۱۳۶۶)
• خانه دوست کجاست؟ (۱۳۶۵)
• رابطه (۱۳۶۵)
• بی‌بی چلچله (۱۳۶۳)
کارگردانی و نویسندگی
• کارگردانی: عروسک فرنگی (۱۳۸۴، همچنین مشاور فیلمنامه)
• نویسندگی: باران (۱۳۶۱، با همکاری کیومرث پوراحمد)
جوایز و نامزدی‌ها:
فرهاد صبا برای فیلمبرداری در چندین جشنواره معتبر سینمایی مورد تقدیر قرار گرفته و نامزد دریافت جوایز متعددی شده است. برخی از مهم‌ترین جوایز و نامزدی‌های او عبارتند از:
• کاندیدای بهترین فیلمبرداری برای خانه دوست کجاست؟ در پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر (۱۳۶۵)
• کاندیدای بهترین فیلمبرداری برای تیک تاک، در دوازدهمین دوره جشنوارهٔ فیلم فجر (۱۳۷۲)
• کاندیدای بهترین فیلمبرداری برای سفر به چزابه، در چهاردهمین دورهٔ جشنواره فیلم فجر (۱۳۷۴)
• برنده دیپلم افتخار و پلاک بلورین بهترین فیلمبرداری برای سفر به چزابه در ششمین دوره جشنواره فیلم دفاع مقدس (۱۳۷۵)
• کاندیدای بهترین فیلمبرداری برای نجات‌یافتگان، در دومین دوره جشن خانه سینما (۱۳۷۷)
• کاندیدای بهترین فیلمبرداری برای بید و باد، در چهارمین دوره جشن خانه سینما (۱۳۷۹)
• کاندیدای بهترین فیلمبرداری برای کاغذ بی‌خط، ششمین دوره جشن خانه سینما (۱۳۸۱)
• کاندیدای بهترین فیلمبرداری برای ستاره‌های سربی، در ششمین دوره جشن خانه سینما (۱۳۸۱)
