امسال «جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز» در هشتاد و دومین دورهٔ برگزاری، که از ۲۷ اوت تا ۶ سپتامبر ۲۰۲۵ برگزار شد، مثل همیشه، به محفلی برای نمایشِ تازه‌ترین آثارِ سینمایی جهان و گلچینی شامل مرور بر آثار کلاسیک و ماندگار اختصاص پیدا کرد.
جشنواره، امسال میزبانِ ترکیبی از فیلمسازانِ بزرگ و استعدادهای تازه بود. مهم‌ترین جایزه جشنواره، یعنی شیر طلاییِ بهترین فیلم به اثر تازهٔ جیم جارموش، «Father Mother Sister Brother» تعلق گرفت؛ فیلمی که به سنتِ همیشگیِ این فیلمساز، برآمده از نگاهی شاعرانه و آرام به زندگی و روابط انسانی است و باعثِ تحسینِ هیئت داوران شد.
شیر طلاییِ بهترین فیلم برای اثر تازهٔ جیم جارموش، «Father Mother Sister Brother»
جایزهٔ بزرگ هیئت داوران، یا همان شیر نقره‌ای هم به فیلم «صدای هند رجب» ساخته کاوتر بن‌هنیه اهدا شد؛ فیلمی که در بخش رقابتی اصلی نمایش داده شد قصهٔ آن لحظاتی نفس‌گیر و دل‌خراش، از تماسِ تلفنیِ یک دختر بچهٔ فلسطینی است که در خودرویِ بمباران‌شده‌ای، گرفتار شده و با کابوسِ مرگ و زندگی مواجه شده است. روایتِ آخرین دقایق زندگی هند رجب، دختر پنج ساله فلسطینی که در تاریخ ۲۹ ژانویه ۲۰۲۴ در خودرویی که خانواده‌اش در آن هدف شلیکِ ارتش اسرائیل قرار گرفته‌اند، همه در آن خودرو کشته شده‌اند اما او زنده مانده و در محاصرهٔ جنازهٔ بستگانش در میان رگبارِ بی‌امانِ گلوله‌ها، تنها و بی‌کَس، در تماس تلفنی با هلال‌احمرِ فلسطین، از نجات عاجز مانده است…
جایزه شیر نقره‌ای «صدای هند رجب»
این فیلم نه تنها مخاطبان، که داوران را نیز تکان داد و تماشاگران را با چشمانی اشکبار از سالن نمایش بیرون فرستاد. در اختتامیهٔ جشنواره هم زمان اعلام جایزهٔ خرس نقره‌ای، سالن سینما از صدای ممتد کف زدن‌های حضاری که طی ۲۳ دقیقه، ایستاده آن را تشویق می‌کردند، رکوردی تاریخی در ونیز بر جای گذاشت و به نماد همدلیِ جهانی با صدای خاموشِ کودکان جنگ‌زده بدل شد.
نکته مهم برای سینمای ایران، در این دوره از جشنواره، جایزه‌ای بود که فیلم «باشو، غریبه کوچک» ساختهٔ بهرام بیضایی گرفت. این جایزه بعد از چهل سال به نسخهٔ بازسازی‌شدهٔ فیلم داده که که در بخش «فیلم‌های کلاسیکِ جشنواره ونیز» به نمایش در آمد. موفقیتی که نه تنها پاسداشتی برای کارنامه بیضایی که یادآوریِ قدرتِ سینمای ایران در روایت ویژگی‌های انسانی و آسیب‌های جنگ به روح و روانِ کودکان است. «باشو»، قصهٔ کودک جنگ‌زده‌ای است که در جغرافیایی تازه، به دنبال هویت و خانواده‌ای دیگر می‌گردد. این فیلم پس از چند دهه، همچنان باطراوت و تاثیرگذار است و دریافت جایزهٔ آن در ونیز نشان داد که آثار ماندگار هرگز رنگ و بوی کهنگی نمی‌گیرند و می‌توانند در هر زمان و هر مکان شنونده و بیننده‌ای تازه بیابند.
نکته مهم دیگر در این دوره از جشنواره، اهدای جایزهٔ ویژهٔ هیئت داوران در بخش «بهترین دستاورد سینمایی» بود که به فیلم کوتاه «کمتر از پنج گرم زعفران» ساختهٔ «نگار متولی» تعلق گرفت. او یک کارگردان ایرانی مهاجر در آلمان است و فیلمش با نگاهی شاعرانه و استعاری توانست با استفاده از عنصر ساده‌ای چون زعفران، بحث هویت، مهاجرت و معنای تعلق را به شکلی جهانی به تصویر بکشد.
ونیز، امسال جایزهٔ ویژهٔ هیئت داوران خود را به فیلم «زیر ابرها» ساختهٔ جیانفرانکو روزی داد و جایزهٔ شیر نقره‌ایِ بهترین کارگردانی را بنی سافدی برای فیلم «The Smashing Machine» گرفت. جایزهٔ بهترین بازیگر زن به «شین ژیلئی» برای «خورشید بر همه ما طلوع می‌کند» و بهترین بازیگر مرد به «تونی سرویو» برای «La Grazia» تعلق گرفت.
ورنر هرتزوگ برنده شیرِ طلایی افتخاری برای یک عمر دستاورد هنری
جایزهٔ مارچلو ماسترویانی برای بهترین استعدادِ نوظهور به «لونا ودرل» برای بازی در فیلمِ «Silent Friend» رسید. امسال همچنین دو شیرِ طلایی افتخاری برای یک عمر دستاورد هنری به «ورنر هرتزوگ» و «کیم نوواک» تقدیم شد.
جایزهٔ تماشاگرانِ جشنواره ، به فیلم «Calle Málaga» ساخته مریم طوزانی رسید که این فیلم نیز قصهٔ رنگ‌های مردم غزه است. جایزهٔ «شیر آینده» برای بهترین فیلم اول هم به «Short Summer» ساختهٔ ناستیا کورکیا اهدا شد.
کمتر از پنج گرم زعفران
با این حساب، جشنواره ونیز ۲۰۲۵ در کنار معرفی فیلم تازهٔ جارموش به‌عنوان برنده بزرگ، امسال بیش از هر چیز با سه فیلم در حافظه خواهد ماند: «صدای هند رجب» که پژواک درد و مقاومت فلسطین شد، «باشو، غریبه کوچک»، از ایران که پس از سال‌ها دوباره در صحنه‌ای جهانی درخشید، و «کمتر از پنج گرم زعفران» که با زبان نمادین، صدای نسل تازه‌ای از فیلمسازانِ مهاجر ایرانی را به گوش جهانیان رسانید.
